بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏

إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ* وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ * لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ * تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ *  سَلامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ*

ترجمه:بنام خداوند بخشنده مهربان، ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم. و تو چه مى‏دانى شب قدر چیست؟!  شب قدر بهتر از هزار ماه است! فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى (تقدیر) هر کار نازل مى‏شوند. شبى است مملو از سلامت (و برکت و رحمت) تا طلوع صبح!

شب قدر، شب بسیار شکوهمندی است که والاترین و پربرکت ترین شب های سال به شمار می‌آید؛ شب بزرگی که پیامبر خدا آن را چنین تعریف می‌کند: «شَهرُ رًمًضانَ سًیِّدُ الشُّهورِ وًلًیلًةُ القًدرِ سًیِّدًةُ اللًّیالی»[1] ماه رمضان، سرور ماهها و شب قدر، سرور شب هاست. جایگاه این شب با عظمت تا آنجاست که امام صادق علیه السلام، آن را «قلب» این ماه مبارک نامیده است. «قلب شهر رمضان لیلة القدر»[2] قلب ماه رمضان شب قدر است. برای اینکه این شب مبارک را خوب درک کنیم، باید مقایسه ای انجام دهیم که سایر شبهای این ماه مبارک دارای چه فضائلی است. در روایتی از پیامر گرامی اسلام در مورد اعمال مشترک شبهای ماه رمضان در کتاب بحار الانوار آمده است که آن دو رکعت نماز است. رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم میفرماید: هرکس در ماه رمضان، هر شب، دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت، یک بار «فاتحة الکتاب» و سه بار سورة «قل هو الله احد» بخواند- واگر خواست، این دورکعت را در اول شب یا آخر شب بخواند- سوگند به آن که مرا به حق به پیامبری بر انگیخت، خداوند برای هر رکعت، صد هزار فرشته می‌آفریند که برای او حسنات می‌نویسد و گناهان را از او محو می‌کنند و درجات او را بالامی‌برند، و خداوند پاداش کسی را به او می‌دهد که هفتاد برده آزاد کرده باشد.[3]

وقتی که دورکعت نماز در سایر شب های ماه رمضان اینگونه ثواب داشته باشد، حال معلوم می‌شود که شب قدر، سرور شب ها و قلب ماه مبارک رمضان چه جایگاهی دارد، که «لیلة القدر خیر من الف شهر». در فضیلت شب قدر، روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم، در کتاب شریف بحار آمده است که رسول خدا میفرماید: در شب قدر، در های آسمان گشوده می‌شوند. پس، هیچ بنده ای نیست که در آن شب، نماز بخواند، مگر آنکه خداوند برای هر سجده اش درختی در بهشت برای او قرار می‌دهد، که اگر سواره صد سال در سایة آن راه بپیماید، به پایانش نمی‌رسد، و برای هر رکعت، خانه ای از درّ و یاقوت و زبرجد ولؤلؤ قرار می‌دهد و برای هر آیه، تاجی از تاج های بهشتی قرار می‌دهد.[4]

روایت در مورد فضیلت شب قدر زیاد به همین اندازه اکتفا می‌شود.

ویژگی های شب قدر

برنامه ریزی سال

در بسیاری از روایات، به عنوان نخستین ویژگی شب قدر، براین تأکید شده است که تقدیر امور مردم و سامان بخشی اوضاع و احوال آنان در طول سال، در این شب رقم می‌خورد. از همین جاست که انسان می‌تواند با بهره گیری از برنامه ای که قرآن آن را ترسیم نموده، سرنوشت خود و زندگی اش را در شب قدر عوض کند و برای سال آیندة خویش، بهترین سرنوشت و برای خویش، سود مند ترین کسب و کار را تحقق بخشد.

در عیون اخبار الرضا علیه السلام، از آن حضرت آمده است: ماه رمضان... در آن، شب قدر است، که از هزار ماه بهتر است. در آن شب، هرکار حکمت آمیزی فیصله داده می‌شود و آن، آغاز سال است و هر خیر و شر، یا زیان و سود، یا روزی و یا اجلی که در آن سال خواهد بود، در آن شب، مقدر می‌شود. از این رو، «شب قدر» نامیده شده است.[5]

یکی دیگر از ویژگیهای شب قدر این است که خداوند متعال، کاملترین و شایسته ترین و برترین انسان را از برنامه ریزی و حکم خود آگاه می‌سازد. در تفسیر قمی، ذیل آیة مبارکة «تنزل الملائکة والروح فیها» چنین آمده است: «تنزل الملائکة و روح القدس علی امام الزمان، ویدفعون الیه ماقد کتبوه من هذه الامور» فرشتگان و روح القدس بر امام زمان فرود می‌آیند و از این امور، آنچه را نوشته اند، به او تقدیم می‌کنند.

در این حدیث هرچند که با صراحت به امام معصوم نسبت داده نشده، لیکن از جمع بندی مضمون همة روایات بدست می‌آید که از ویژگیهای شب قدر، اختصاص داشتن آن به امام مهدی عجل الله فرجه، است. از این رو، توسل به آن امام در این شب خاص، نقش مؤثری در گشایش کار های انسان و گشودن آفاق در پیش او دارد و می‌تواند سرنوشت او را در جهتی که دست آورد های بیشتری را در سال آینده نصیب او سازد، تنظیم کند. والسلام.

[1] . بحار الانوار ج 40، ص 54

[2] . الکافی، ج4، ص 66.

[3] . «عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) قَالَ مَنْ صَلَّى فِی شَهْرِ رَمَضَانَ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ بِفَاتِحَةِ الْکِتَابِ مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ إِنْ شَاءَ صَلَّاهُمَا فِی أَوَّلِ لَیْلٍ وَ إِنْ شَاءَ فِی آخِرِ لَیْلٍ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیّاً إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَبْعَثُ بِکُلِّ رَکْعَةٍ مِائَةَ أَلْفِ مَلَکٍ یَکْتُبُونَ لَهُ الْحَسَنَاتِ وَ یَمْحَوْنَ عَنْهُ السَّیِّئَاتِ وَ یَرْفَعُونَ لَهُ الدَّرَجَاتِ وَ أَعْطَاهُ ثَوَابَ مَنْ أَعْتَقَ سَبْعِینَ رَقَبَةً. (بحار الانوار ج93، ص 346.)

[4] . (عَنِ النَّبِیِّ (ص) أَنَّهُ قَالَ یُفَتَّحُ أَبْوَابُ السَّمَاوَاتِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ فَمَا مِنْ عَبْدٍ یُصَلِّی فِیهَا إِلَّا کَتَبَ اللَّهُ تَعَالَى لَهُ بِکُلِّ سَجْدَةٍ شَجَرَةً فِی الْجَنَّةِ لَوْ یَسِیرُ الرَّاکِبُ فِی ظِلِّهَا مِائَةَ عَامٍ لَا یَقْطَعُهَا وَ بِکُلِّ رَکْعَةٍ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ وَ زَبَرْجَدٍ وَ لُؤْلُؤٍ وَ بِکُلِّ آیَةٍ تَاجاً مِنْ تِیجَانِ الْجَن)، (بحار الانوار ج 95، ص 145.)

[5] . عیون اخبار الرضا (ع)، ج2، ص 116.